ВАРІАБЕЛЬНІСТЬ СЕРЦЕВОГО РИТМУ У СПОРТСМЕНІВ

Автор(и)

  • Б. М. Мицкан
  • З. М. Остапяк
  • Т. С. Мицкан
  • Г. В. Коробейніков
  • С. Дрозд
  • В. Я. Цинарський

DOI:

https://doi.org/10.32782/2522-1795.2022.12.18

Ключові слова:

варіабельність серцевого ритму, спортсмени, тренування, фізичні навантаження, втома

Анотація

Мета. Аналіз фізіологічних основ і оцінки ефективності застосування показників варіабельності серцевого ритму у спортсменів. Методи.Системно-функціональний аналіз спеціальної літератури та матеріалів мережі Інтернет ((PubMed, Google Scholar) )за останні десять років. Результати. Науковий доробок щодо вивчення варіабельності серцевого ритму у спортсменів є доволі значним. Регулярні заняття фізичними вправами та спортом сприяють функціональним та структурним змінам центральних та периферичних механізмів роботи серцево-судинної системи. У дослідженнях, що порівнюють варіабельність серцевого ритму між малорухливими та активними суб'єктами або спортсменами різних видів спорту, показано різні профілі варіабельності серцевого ритму, що говорить про можливість моніторингу показників ВСР для покращення фізичних та фізіологічних станів. Варіабельність серцевого ритму відразу після фізичного навантаження відображає характерні реакції, які вказують, чи навантаження відповідає атлетичній підготовленості спортсмена, але у спортсменів високої кваліфікації на витривалість та/або спортсменів з багаторічною історією тренувань, алгоритм змін показників варіабельності серцевого ритму не завжди відповідає загальноприйнятим. Інтенсивність вправ є основним фактором, що впливає на варіабельність серцевого ритму, при цьому більша інтенсивність викликає нижчу варіабельності серцевого ритму під час фізичного навантаження, а об’єм м'язів, які приймають участь при тренуванні / або енерговитрати є визначальними факторами парасимпатичної реактивації після тренування. «Повна автономна дистонія» у більшості спортсменів з перетренуванням відображає більш розвинуту стадію дезадаптації, пов'язану з пригніченою регуляторною функцією автономної нервової системи, як симпатичного, так і вагусного впливу. Висновок. Отже, на сьогодні недостатньо експериментальних робіт, які могли б пояснити механізми змін варіабельності серцевого ритму при інтенсивних і тривалих тренуваннях у спортсменів високої кваліфікації. Про те, це дало б змогу розширити застосування результатів діагностики варіабельності серцевого ритму у спортсменів для планування тривалості, частоти та інтенсивності фізичних навантажень.

Посилання

Abellán-Aynés, López-Plaza, O. D., Alacid, F. Naranjo-Orellana, J., Manonelles, P. (2019) Recovery of Heart Rate Variability After Exercise Under Hot Conditions: The Effect of Relative Humidity, Wilderness Environ Med., 30(3):260-267. doi: 10.1016/j.wem.2019.04.009.

Akenhead, R., Nassis, G.P. (2016) Training load and player monitoring in high-level football: current practice and perceptions, Int. J. Sports Physiol. Perform. 11:587–593. 10.1123/ijspp.2015-0331.

Aubry, A., Hausswirth, C., Louis, J., Coutts, A.J., Buchheit, M., Le Meur, Y. (2015) The Development of Functional Overreaching Is Associated with a Faster Heart Rate Recovery in Endurance Athletes, PLoS One. 10(10): e0139754. doi: 10.1371/journal. pone.0139754

Azevedo, L.F., Perlingeiro, P.S., Hachul, D.T., Gomes-Santos, I.L., Brum, P.C., Allison T.G. (2014) Sport Modality Affects Bradycardia Level and Its Mechanisms of Control in Professional Athletes, Int J. Sports Med. 35(11):954-959. DOI: 10.1055/s-0034-1384589.

Baek, H.J., Cho, C.H., Cho, J., Woo, J.M. (2015). Reliability of ultra-short-term analysis as a surrogate of standard 5-min analysis of heart rate variability. Telemed J E Health. 21:404–14. doi:10.1089/tmj.2014.0104.

Ban, A.S., Zahorodnyi, H.M., Petrova, O.V. (2012). Ispolzovanye vehetatyvnoho pokazatelia dlia otsenky varyabelnosty rytma serdtsa sportsmenov yhrovыkh vydov sporta. Sovremennыe problemы reabylytatsyy y sportyvnoi medytsynу. Materialy Respublykanskoi nauchn.- prakt. konf. – Hrodno: 29–33.

Barrero, A. Schnell, F., Carrault, G., Kervio. G., Matelot, D., Carré, F. et al. (2019). Daily fatigue-recovery balance monitoring with heart rate variability in well-trained female cyclists on the Tour de France circuit. 7;14(3):213472. doi: 10.1371/journal.pone.0213472.

Bellenger, C.R., Fuller, J.T., Thomson, R.L., Davison, K., Robertson, E.Y., Buckley, J.D. (2016). Monitoring Athletic Training Status Through Autonomic Heart Rate Regulation: A Systematic Review and Meta-Analysis. Sports Med. 46(10):1461-86. doi: 10.1007/s40279-016-0484-2.

Bellenger, C.R., Karavirta, L., Thomson, R.L., Eileen, Y., Robertson, E.Y., Davison, K. et.al. (2016). Contextualizing Parasympathetic Hyperactivity in Functionally Overreached Athletes With Perceptions of Training Tolerance. International Journal of Sports Physiology and Performance. 11(5):685-692. DOI:https://doi.org/10.1123/ijspp.2015-0495

Bentley, R.F., Vecchiarelli, E., Banks, L. (2020). Gonçalves PEO, Thomas SG, Goodman JM. Heart rate variability and recovery following maximal exercise in endurance athletes and physically-active individuals. Appl Physiol Nutr Metab. 15. doi: 10.1139/apnm-2020-0154.

Bhati, P., Moiz, J.A., Menon, G.R., Hussain, M.E. (2019). Does resistance training modulate cardiac autonomic control? A systematic review and meta-analysis. Clin Auton Res. 29(1):75-103. doi: 10.1007/s10286-018-0558-3.

Bourdon, P.C., Cardinale, M., Murray, A., Gastin, P., Kellmann, M., Varley, M.C. et.al. (2017). Monitoring Athlete Training Loads: Consensus Statement. International Journal of Sports Physiology and Performance.12(2):2161-2170 doi: 10.1123 / IJSPP.2017-0208.

Buchheit, M. (2014). Monitoring training status with HR measures: do all roads lead to Rome? Front. Physil. 5:73. doi: 10.3389/fphys.2014.00073.

Campos, L.A., Pereira, V.L., Muralikrishna, A., Albarwani, S., Brás, S., Gouveia, S. (2013). Mathematical biomarkers for the autonomic regulation of cardiovascular system. Front Physiol. 4:279. doi:10.3389/fphys.2013.00279.

Casonatto, J., Tinucci, T., Dourado, A.C., Polito, M. (2011) Cardiovascular and autonomic responses after exercise sessions with different intensities and durations. Clinics. 66:453–458. 10.1590/S1807-59322011000300016.

Chen, J.L., Yeh, D.P., Lee, J.P., Chen, C.Y., Huang, C.Y., Lee S.D. (2011). Parasympathetic Nervous Activity Mirrors Recovery Status in Weightlifting Performance After Training. Journal of Strength and Conditioning Research. 25(6):1546-1552 DOI: 10.1519/jsc.0b013e3181da7858.

Coelho, A.B., Nakamura, F.Y., Morgado, M.C., Holmes, C.J., Baldassarre, A., Esco, M.R., et al. (2019). Heart Rate Variability and Stress Recovery Responses during a Training Camp in Elite Young Canoe Sprint Athletes. Sports (Basel). May 23;7(5). pii: E126. doi: 10.3390/sports7050126.

Conder, R.L., Conder, A. (2014). Heart Rate Variability Interventions for Concussion and Rehabilitation. Front Psychol. Aug 13;5:890. doi: 10.3389/fpsyg.2014.00890.

Coutts, A.J., Crowcroft, S., Kempton, T. (2018). Developing athlete monitoring systems: Theoretical basis and practical applications. In M. Kellmann & J. Beckmann (Eds.), Sport, Recovery and Performance: Interdisciplinary Insights.:19-32. Abingdon: Routledge.

Cruz, C.J.G., Rolim, P.S., Pires, D.S., Mendes, C.M.O., Paula, G.M., Porto, L.G.G., et al. (2017). Reliability of heart rate variability threshold and parasympathetic reactivation after a submaximal exercise test Motriz. Rio Claro. 23(1):65-70.

Cunha, F.A., Midgley, A.W., Goncalves, T., Soares, P.P., (2015). Farinatti P. Parasympathetic reactivation after maximal CPET depends on exercise modality and resting vagal activity in healthy men. SpringerPlus. 4:100. 10.1186/s40064-015-0882-1.

Da Silva, V.P., de Oliveira, N.A., Silveira, H., Mello, R.G.T., Deslandes, C.D. (2015). Heart Rate Variability Indexes as a Marker of Chronic Adaptation in Athletes: A Systematic Review • Ann Noninvasive Electrocardiol. 20(2):108-18. doi: 10.1111/anec.12237.

Damien Saboul, Vincent Pialoux & Christophe Hautier. (2014). The breathing effect of the LF/HF ratio in the heart rate variability measurements of athletes, European Journal of Sport Science. 14(1):282-288. DOI: 10.1080/17461391.2012.691116.

De Geus, E.J.C., Gianaros, P.J., Brindle, R.C., Jenning, J.R., Berntson, G.G. (2019). Should heart rate variability be “corrected” for heart rate? Biological, quantitative, and interpretive considerations. Psychophysiology. Psychophysiology. 56(2): e13287. doi: 10.1111/psyp.13287.

De Oliveira Ottone, V., de Castro Magalhães, F., de Paula, F., Avelar, N.C., Aguiar, P.F., da Matta Sampaio, P.F., et.al. (2014). The effect of different water immersion temperatures on post-exercise parasympathetic reactivation. PLoS One. 9:e113730. doi: 10.1371/journal.pone.011373.

De Paula, T., Neves, M.F., da Silva Itaborahy, A., Monteiro, W., Farinatti, P., Cunha F.A. (2019). Acute Effect of Aerobic and Strength Exercise on Heart Rate Variability and Baroreflex Sensitivity in Men With Autonomic Dysfunction. J Strength Cond Res. 33(10):2743-2752. doi: 10.1519/JSC.0000000000002372.

Dong, J.G. The role of heart rate variability in sports physiology (Review)

Egan-Shuttler, J.D., Edmonds, R., Ives, S.J. (2018). The Efficacy of Heart Rate Variability in Tracking Travel and Training Stress in Youth Female Rowers: A Preliminary Study. [published online ahead of print, 2018 Feb 15].J Strength Cond Res. 15. doi: 10.1519/JSC.0000000000002499

Esco, M.R., Flatt, A.A. (2014). Ultrashort-term heart rate variability indexes at rest and post-exercise in athletes: evaluating the agreement with accepted recommendations. J Sports Sci Med.13:535–41.

Fatisson, J., Oswald, V., Lalonde, F. (2016). Influence diagram of physiological and environmental factors affecting heart rate variability: an extended literature overview. Heart Int.11:32 – 40. doi: 10.5301 / heartint.5000232.

Fazackerley, L.A., Fell, J.W., Kitic, C.M. (2019). The effect of an ultra-endurance running race on heart rate variability. Eur J Appl Physiol. 119(9):2001-2009. doi: 10.1007/s00421-019-04187-6.

Feketa, V.P., Hleba, L.A., Palamarchuk, O.S., Savka, Yu.M., Kivezhdi, K.B. (2016). Variabelnist sertsevoho rytmu u zdorovykh osib za umov diafrahmalnoho dykhannia V rezhymi biolohichnoho zvorotnoho zviazku.Fiziol. zhurn. 62(4): 66-75.

Figueiredo, D.H., Figueiredo, D.H., Moreira, A., Gonçalves, H.R., Stanganelli, L.C.R. (2019).Effect of Overload and Tapering on Individual Heart Rate Variability, Stress Tolerance, and Intermittent Running Performance in Soccer Players During a Preseason. Strength Cond Res. 33(5):1222-1231. doi: 10.1519/JSC.0000000000003127

Flatt, A.A., Esco, M.R., Nakamura, F.Y. (2018). Association between Subjective Indicators of Recovery Status and Heart Rate Variability among Divison-1 Sprint-Swimmers. Sports (Basel). 11;6(3). pii: E93. doi: 10.3390/sports6030093.

Flatt, A.A., Globensky, L., Bass, E., Sapp, B.L., Riemann, B.L. (2019). Heart Rate Variability, Neuromuscular and Perceptual Recovery Following Resistance Training. Sports (Basel). 18;7(10). pii: E225. doi: 10.3390/sports7100225.

Flatt A.A., Howells D. (2019). Effects of varying training load on heart rate variability and running performance among an Olympic rugby sevens team. J Sci Med Sport. 22(2):222-226. doi: 10.1016/j.jsams.2018.07.014.

Flatt, A.A., Wilkerson, G.B., Allen, J.R., Keith, C.M., Esco, M.R. (2019)..Daily Heart Rate Variability before and after Concussion in an American College Football Player. Sports (Basel). 27;7(5). pii: E97. doi: 10.3390/sports7050097.

Fuentes-García, J.P., Villafaina, S., Collado-Mateo, D., de la Vega, R., Olivares, P.R., Clemente-Suárez V.J. (2019).Differences Between High vs. Low Performance Chess Players in Heart Rate Variability During Chess Problems. Front Psychol. 26;10:409. doi: 10.3389/fpsyg.2019.00409.

Gernot, Ernst. Hidden Signals–The History and Methods of Heart Rate Variability Front Public Health. 5:265. doi: 10.3389/fpubh.2017.00265.

González-Badillo, J.J., Rodríguez-Rosell, D., Sánchez-Medina, L., Ribas, J., López-López, C., Mora-Custodio, R., et al. (2016). Short-term Recovery Following Resistance Exercise Leading or not to Failure. Int J Sports Med. 37(4):295-304. doi: 10.1055/s-0035-1564254.

Harriss, A.B., Abbott, K., Kimpinski, K., Holmes, J.D., Johnson, A.M., Walton, D.M. et al. (2019). An Evaluation of Heart Rate Variability in Female Youth Soccer Players Following Soccer Heading: A Pilot Study. Sports (Basel). 4;7(11). pii: E229. doi: 10.3390/sports7110229.

He, Z. (2020).The control mechanisms of heart rate dynamics in a new heart rate nonlinear time series model. Sci Rep. 10: 4814.

Hernando, D., Roca, S., Sancho, J., Alesanco, А., Bailón, R. (2018). Validation of the Apple Watch for Heart Rate Variability Measurements During Relax and Mental Stress in Healthy Subjects. Sensors (Basel). 10;18(8):2619. doi: 10.3390/s18082619.

Holmes, C.J., Wind, S.A., Esco, M.R.(2 018). Heart Rate Variability Responses to an Undulating Resistance Training Program in Free-Living Conditions: A Case Study in a Collegiate Athlete. Sports (Basel). 20;6(4). pii:E121. doi: 10.3390/sports6040121.

Hon, E.H., Lee, S.T. (1965). Electronic evaluation of the foetal heart rate r patterns preceding foetal death. Am J Obstet Gynecol. 87:814–26.

Hottenrott, L., Ketelhut, S., Hottenrott, K. (2019). Commentary: Vagal Tank Theory: The Three Rs of Cardiac Vagal Control Functioning – Resting, Reactivity, and Recovery. Front Neurosci. 5;13:1300.doi: 10.3389/fnins.2019.01300.

Hottenrott, K., Hoos, O. (2017). Heart Rate Variability Analysis in Exercise Physiology. Jelinek, H.F., Cornforth, D.J. and Khandoker, A.H. (Eds.). ECG Time Series Variability Analysis: Engineering and Medicine. 0245-273.

Huang, M., Frantz, J., Moralez, G., Sabo, T., Davis, P.F., Davis, S.L., Bell, K.R., Purkayastha, S. (2019). Reduced Resting and Increased Elevation of Heart Rate Variability With Cognitive Task Performance in Concussed Athletes. J Head Trauma Rehabil. 34(1):45-51. doi: 10.1097/HTR.0000000000000409.

Huzii, O.V. (2018). Zminy reaktyvnosti pokaznykiv sertsevoho rytmu na kerovane dykhannia pry trenuvanni zahalnoi vytryvalosti. Zaporizkyi medychnyi zhurnal. 20,1(106):36–40. DOI:10.14739/2310-1210.

Javaloyes, A., Sarabia, J.M., Lamberts, R.P., Moya-Ramon, M. (2018). Training Prescription Guided by Heart Rate Variability in Cycling..Int J Sports Physiol Perform. 29:1-28. doi: 10.1123/ijspp.2018-0122.

Kaikkonen, P., Hynynen, E., Mann, T., Rusko, H., Nummela, A. (2010). Can HRV be used to evaluate training load in constant load exercises? Eur. J. Appl. Physiol. 108: 435–442. 10.1007/s00421-009-1240-1 1.

Kaikkonen, P., Hynynen, E., Mann, T., Rusko, H., Nummela,A. (2012). Heart rate variability is related to training load variables in interval running exercises. Eur J Appl Physiol. 112:829–838. doi: 10.1007/s00421-011-2031-z.

Kajaia, T., Maskhulia, L., Chelidze, K., Akhalkatsi, V., Kakhabrishvili, Z. (2017). The effects of non-functional overreaching and overtraining on autonomic nervous system function in highly trained athletes. Georgian Med News. (264):97-103.

Kamandulis, S., Juodsnukis, A., Stanislovaitiene, J., Zuoziene, I.J., Bogdelis, A., Mickevicius, M., et al. (2020). Daily Resting Heart Rate Variability in Adolescent Swimmers during 11 Weeks of Training. Int J Environ Res Public Health. 22;17(6). pii: E2097. doi: 10.3390/ijerph17062097.

Kiss, O., Sydó, N., Vargha, P., Vágó, H., Czimbalmos, C., Édes, E., et al. (2016) Detailed heart rate variability analysis in athletes. Clinical Autonomic Research, 26 (4), 245-252. https://doi.org/10.1007/s10286-016-0360-z -016-0360-z.

Kiviniemi, A.M., Hautala, A.J., Kinnunen, H., Nissilä, J., Virtanen, P., Karjalainen, J., et al. (2010). Daily exercise prescription on the basis of HR variability among men and women. Med Sci Sports Exerc. 42:1355–1363. doi: 10.1249/MSS.0b013e3181cd5f39.

Koenig, J., Thayer, J.F. (2016). Sex Differences in Healthy Human Heart Rate Variability: A Meta-Analysis. Neurosci Biobehav Rev. 64:288-310. doi: 10.1016/j.neubiorev.2016.03.007.

Kolchyna, O. (2011). Variabelnist sertsevoho rytmu u osib molodoho viku pry vazhkykh fizychnykh navantazhenniakh. Ukrainskyi medychnyi almanakh. 14(3): 82-8.

Korobeinikova, L.H., Korobeinikov, H.V., Radchenko,Yu.A., Danko, T.H. (2016). Diahnostyka psykhofiziolohichnoho stanu orhanizmu yak odna z kliuchovykh problem sportyvnoi medytsyny. Sportyvna medytsyna.1:3-10.

Kovalenko, S.O, Kudii, L.I. (2016). Variabelnist sertsevoho rytmu. Metodychni aspekty. Cherkasy: Cherkaskyi natsionalnyi universytet im. B. Khmelnytskoho. 298 s.

Laborde S., Mosley E. and Mertgen, A. (2018). Vagal Tank Theory: The Three Rs of Cardiac Vagal Control Functioning – Resting, Reactivity, and Recovery. Front. Neurosci.12:458. doi: 10.3389/fnins.2018.00458.

Le Meur, Y., Pichon, A., Schaal, K., Schmitt, L., Louis, J., Gueneron, J., et al. (2013). Evidence of parasympathetic hyperactivity in functionally overreached athletes. Medicine and science in sports and exercise. 45(11):2061–71. 10.1249/MSS.0b013e3182980125.

Lehrer, P.M., Gevirtz, R. (2014).Heart rate variability biofeedback: how and why does it work? Front Psychol. 5:756.. doi:10.3389/fpsyg.2014.00756.

Leicht, A.S., Halliday, A., Sinclair, W.H., D'Auria, S., Buchheit, M., Kenny, G.P., Stanley, J. (2018). Heart rate variability responses to acute and repeated postexercise sauna in trained cyclists. Appl Physiol Nutr Metab. 43(7):704-710. doi: 10.1139/apnm-2017-0581.

Lima-Borges, D.S., Martinez, P.F., Vanderlei, L.C.M., Barbosa, F.S.S., Oliveira-Junior, S.A. (2018). Autonomic modulations of heart rate variability are associated with sports injury incidence in sprint swimmers. Phys Sportsmed. 46(3):374-384. doi: 10.1080/00913847.2018.1450606.

MacKinnon, S., Gevirtz, R., McCraty, R., Brown, M. (2013). Utilizing heartbeat evoked potentials to identify cardiac regulation of vagal afferents during emotion and resonant breathing. Appl Psychophysiol Biofeedback. 38(4):241–55.

McLaren, S.J., Macpherson, T.W., Coutts A.J. (2018). The Relationships Between Internal and External Measures of Training Load and Intensity in Team Sports: A Meta-Analysis. Sports Med. 48, 641–658. https://doi.org/10.1007/s40279-017-0830-z.

Michael, S., Jay, O., Halaki, M., Graham, K., Davis, G.M. (2016). Submaximal exercise intensity modulates acute post-exercise heart rate variability. Eur. J. Appl. Physiol. 116:697–706. 10.1007/s00421-016-3327-9.

Monfredi, O., Lyashkov, A., Johnsen, A., Inada, S., Schneider, H., Wang, R., et.al. (2014). Biophysical characterization of the underappreciated and important relationship between heart rate variability and heart rate. Hypertension. (6): 1334–43. 10.1161/HYPERTENSIONAHA. 114.03782

Morgan, S.J., Mora J.A.M. (2017). Effect of Heart Rate Variability Biofeedback on Sport Performance, a Systematic Review. Appl Psychophysiol Biofeedback. 42(3):235-245. doi: 10.1007/s10484-017-9364-2.

Nakamura, F.Y., Flatt, A.A., Pereira, L.A., Ramirez-Campillo, R., Loturco, I., Esco, M.R. (2015). Ultra-Short-Term Heart Rate Variability is Sensitive to Training Effects in Team Sports Players. J Sports Sci Med. 14:602–605.

Nascimento, E.M.F., Antunes, D., do Nascimento Salvador, P.C., Borszcz, F.K., de Lucas, R.D. (2019). Applicability of Dmax Method on Heart Rate Variability to Estimate the Lactate Thresholds in Male Runners. J Sports Med (Hindawi Publ Corp). 19:207-371. doi: 10.1155/2019/2075371.

Paniccia, M., Verweel, L., Thomas, S., Taha, T., Keightley, M., Wilson, K.E. and Reed, N. (2018). Heart Rate Variability in Healthy Non-Concussed Youth Athletes: Exploring the Effect of Age, Sex, and Concussion-Like Symptoms. Front. Neurol. 8:753. doi: 10.3389/fneur.2017.00753.

Plews, D.J., Laursen, Р.В., Buchheit, М. (2016). Day-to-day Heart Rate Variability (HRV) Recordings in World Champion Rowers: Appreciating Unique Athlete Characteristics International Journal of Sports Physiology and Performance. 12(5):1-19.DOI: 10.1123/ijspp.2016-0343.

Plews, D.J., Laursen, P.B., Le Meur, Y., Hausswirth, C., Kilding, A.E., Buchheit, M. (2014). Monitoring training with heart rate-variability: How much compliance is needed for valid assessment? Int J Sports Physiol Perform. 9:783–790. doi: 10.1123/IJSPP.2013-0455.

Plews, D.J., Laursen, P.B., Stanley, J., Kilding, A.E., Buchheit, M. (2013). Training adaptation and heart rate variability in elite endurance athletes: Opening the door to effective monitoring. Sports Med. 43:773–781. doi: 10.1007/s40279-013-0071-8.

Podrihalo, L.V., Volodchenko, O.A., Sokol, K.M., Rovna, O.O. (2017). Doslidzhennia variabelnosti sertsevoho rytmu atletiv kikboksynhu. Visnyk Chernihivskoho natsionalnoho pedahohichnoho universytetu. Seriia : Pedahohichni nauky. Fizychne vykhovannia ta sport.147(2):240-244.

Pseunok, A.A., Muhotlev, A.M. (2011). Vlyianye sportyvnыkh fyzycheskykh nahruzok na rehuliatorno-adaptyvnыe vozmozhnosty yunыkh dziudoystov 10–12 let. Varyabelnost serdechnoho rytma: Teoretycheskye aspektы y praktycheskoe prymenenye. Mat. V Vseross. sympozyuma. Іzhevsk, 322–330.

Quintana, D.S., Heathers, J.A., Kemp, A.H. (2012). On the validity of using the Polar RS800 heart rate monitor for heart rate variability research. Eur J Appl Physiol. 112:4179–4180. doi: 10.1007/s00421-012-2453-2.

Rabbani, A., Baseri, M.K., Reisi, J., Clemente, F.M., Kargarfard, M. (2018). Monitoring collegiate soccer players during a congested match schedule: Heart rate variability versus subjective wellness measures. Physiol Behav. 1;194:527-531. doi: 10.1016/j.physbeh. 2018.07.001.

Rabbani, A., Clemente, F.M., Kargarfard, M. Chamari, K. (2019). Match Fatigue Time-Course Assessment Over Four Days: Usefulness of the Hooper Index and Heart Rate Variability in Professional Soccer Players. Front Physiol. 19;10:109. doi: 10.3389/fphys.2019.00109.

Ramos-Campo, D.J., Rubio-Arias, J.A., Ávila-Gandía, V., Marín-Pagán C., Luque, A., Alcaraz, P.E. (2017). Heart rate variability to assess ventilatory thresholds in professional basketball players. Sport Health Sci. 6(4):468-473. doi: 10.1016/j.jshs.2016.01.002.

Saboul, D., Pialoux, V., Hautier, C. (2013). The impact of breathing on HRV measurements: Implications for the longitudinal follow-up of athletes. European Journal of Sport Science 3(5): 534-542 https://doi.org/10.1080/17461391.2013.767947.

Schmitt L., Regnard J., Parmentier A.L., Mauny F., Mourot L., Coulmy N., et al. (2015). Typology of ‘Fatigue’ by Heart Rate Variability Analysis in Elite Nordic-skiers. Int J Sports Med. 36:999–1007. doi: 10.1055/s-0035-1548885.

Schmitt, L., Regnard, J., Millet, G.P. (2015). Monitoring Fatigue Status with HRV Measures in Elite Athletes: An Avenue Beyond RMSSD? Front Physiol. 19;6:343. doi: 10.3389/fphys.2015.00343.

Schneider, C., Hanakam, F., Wiewelhove, T., Döweling, A., Kellmann, M., Meyer, T., et al. (2018). Heart Rate Monitoring in Team Sports-A Conceptual Framework for Contextualizing Heart Rate Measures for Training and Recovery Prescription. Front Physiol. 31;9:639. doi: 10.3389/fphys.2018.00639.

Schneider, C., Wiewelhove, T., Raeder, C., Flatt, A.A., Hoos, O., Hottenrott, L., et al. (2019). Heart Rate Variability Monitoring During Strength and High-Intensity Interval Training Overload Microcycles. Front Physiol. 22;10:582. doi: 10.3389/fphys.2019.00582.

Scott, Michael, Kenneth, S., Graham and Glen, M., Davis, O.A.M., (2017).. Cardiac Autonomic Responses during Exercise and Post-exercise Recovery Using Heart Rate Variability and Systolic Time Intervals–A Review. Front. Physiol. 8:301. doi: 10.3389/fphys.2017.00301.

Shane, Malone, Brian, Hughes, Mark,Roe, Kieran, Collins & Martin, Buchheit. (2017). Monitoring player fitness, fatigue status and running performance during an in-season training camp in elite Gaelic football. Science and Medicine in Football, 1(3):229-236. DOI: 10.1080/24733938.2017.1361040.

Shevchuk, T.I., Romaniuk, A.P., (2016). Osoblyvosti vehetatyvnoi rehuliatsii sertsia v sportsmeniv ihrovykh vydiv sportu ta lehkoatletiv. Visnyk Kharkivskoho natsionalnoho universytetu imeni V.N. Karazina. Seriia biolohiia. 26:187-195.

Slušnienė, A., Laucevičius, A., Navickas, P., Ryliškytė, L., Stankus,V., Stankus, A., et.al. (2019). Daily Heart Rate Variability Indices in Subjects with and Without Metabolic Syndrome Before and After the Elimination of the Influence of Day-Time Physical Activity. Medicina (Kaunas). 17;55(10). pii: E700. doi: 10.3390/medicina55100700.

Smith, A.L., Owen, H., and Reynolds, K.J. (2013). Heart rate variability indices for very short-term (30 beat) analysis. Part 1: survey and toolbox. J. Clin. Monit. Comput. 27:569–576. doi: 10.1007/s10877-013-9471-4.

Soares-Caldeira, L.F., de Souza, E.A., de Freitas, V.H., de Moraes, S.M., Leicht, A.S., Nakamura, F.Y. (2014). Effects of additional repeated sprint training during preseason on performance, heart rate variability, and stress symptoms in futsal players: A randomized controlled trial. J Strength Cond Res. 28:2815–2826. doi: 10.1519/JSC.0000000000000461.

Stanley, J., Peake, J.M., Buchheit, M. (2013). Cardiac Parasympathetic Reactivation Following Exercise: Implications for Training Prescription. Sports Med. 43(12):1259-77. doi: 10.1007/s40279-013-0083-4.

Task Force of the European Society of Cardiology and the North American Society of Pacing and Electrophysiology. Heart Rate Variability. Standards of Measurements, Physiological Interpretation, and Clinical Use.Circulation. 1996; 93:1043-1065.

Thamm, A., Freitag, N., Figueiredo, P., Doma, K., Rottensteiner, C., Bloch, W., Schumann, M. (2019). Can Heart Rate Variability Determine Recovery Following Distinct Strength Loadings? A Randomized Cross-Over Trial. Int J Environ Res Public Health. 7;16(22). pii: E4353. doi: 10.3390/ijerph16224353.

Tian, Y., He, ZH., Zhao, J.X., Tao, D.L., Xu, K.Y., Earnest, C.P., McNaughton, L.R. (2013). Heart rate variability threshold values for early-warning nonfunctional overreaching in elite female wrestlers. J Strength Cond Res. 27:1511–1519. doi: 10.1519/JSC.0b013e-31826caef.

Vacher, P., Filaire, E., Mourot,. L., Nicolas, M. (2019). Stress and recovery in sports: Effects on heart rate variability, cortisol, and subjective experience. Int J Psychophysiol. 143:25-35. doi: 10.1016/j.ijpsycho.2019.06.011.

Vanderlei, L.C.M., Pastre, C.M., Hoshi, R.A., de Carvalho, T.D., de Godoy, M.F. (2009). Basic notions of heart rate variability and its clinical applicability Rev Bras Cir Cardiovasc. 24(2): 205-217. https://doi.org/10.1590/S0102-76382009000200018.

Vesterinen, V., Häkkinen, K., Hynynen, E., Mikkola, J., Hokka, L., Nummela, A. (2013). Heart rate variability in prediction of individual adaptation to endurance training in recreational endurance runners. Scand J Med Sci Sports. 23:171–180. doi: 10.1111/j.1600-0838.2011.01365.x.

Vesterinen, V., Nummela, A., Heikura, I., Laine, T., Hynynen, E., Botella, J., Häkkinen, K. (2016). Individual Endurance Training Prescription with Heart Rate Variability.Med Sci Sports Exerc. 48(7):1347-54. doi: 10.1249/MSS.0000000000000910.

Vovkanych, L., Vynohradskyi, B., Vlasov, A., Berezhanskyi, V., Pavlova, Yu., Behan, Yu. (2010). Vykorystannia pokaznykiv variabelnosti sertsevoho rytmu dlia kharakterystyky funktsionalnoi pidhotovlenosti sportsmeniv – biatlonistiv. Moloda sportyvna nauka Ukrainy: zb. nauk. pr. z haluzi fiz. kultury ta sportu. Lviv, 14(3):50 – 55.

Wang, X., Yan, C., Shi, B., Liu, C., Karmakar, C., Li P. (2018). Does the Temporal Asymmetry of Short-Term Heart Rate Variability Change during Regular Walking? A Pilot Study of Healthy Young Subjects. Comput Math Methods Med. 30;2018:3543048. doi: 10.1155/2018/3543048.

Weippert, M., Behrens, M., Gonschorek, R., Bruhn, S., Behrens, K. (2015). Muscular contraction mode differently affects autonomic control during heart rate matched exercise. Front. Physiol. 6:156. 10.3389/fphys.2015.00156.

Williams, S., Booton, T., Watson, M., Daniel Rowland, D., Marco Altini, M. (2017). Heart Rate Variability is a Moderating Factor in the Workload-Injury Relationship of Competitive CrossFit™ Athletes. J Sports Sci Med. 16(4): 443–449.

##submission.downloads##

Опубліковано

2022-10-13

Як цитувати

Мицкан, Б. М., Остапяк, З. М., Мицкан, Т. С., Коробейніков, Г. В., Дрозд, С., & Цинарський, В. Я. (2022). ВАРІАБЕЛЬНІСТЬ СЕРЦЕВОГО РИТМУ У СПОРТСМЕНІВ. Rehabilitation and Recreation, (12), 128–143. https://doi.org/10.32782/2522-1795.2022.12.18

Номер

Розділ

ЗДОРОВ’Я ЛЮДИНИ, ФІТНЕС І РЕКРЕАЦІЯ, ФІЗИЧНЕ ВИХОВАННЯ РІЗНИХ ГРУП НАСЕЛЕННЯ